Top 7 nhà khoa học nữ gốc Việt được thế giới vinh danh

Nguyễn Thục Quyên, Hồ Thị Thanh Vân, Lưu Lệ Hằng, Huỳnh Mỹ Hằng... là nhà khoa học nữ người Việt nổi danh thế giới nhờ công trình nghiên cứu có tầm ảnh hưởng lớn.

1. Nữ giáo sư trong top 1% thế giới

GS Nguyễn Thục Quyên (SN 1970, Đắk Lắk) đang làm việc tại Đại học California, Mỹ. Chị nằm trong top 1% nhà nghiên cứu khoa học vật liệu được trích dẫn nhiều nhất thế giới, theo Thomson Reuters và Clarivate Analytics đánh giá.

Các nghiên cứu của chị xoay quanh tính chất điện tử của Polyelectrolytes liên hợp, giao diện trong các thiết bị quang điện tử, vật liệu mới cho các ứng dụng pin mặt trời hữu cơ, tự lắp ráp phân tử, xử lý vật liệu, đặc tính kích thước nano của pin mặt trời hữu cơ và vật lý thiết bị.

Giáo sư Nguyễn Thục Quyên.

Tháng 2/2023, chị được bầu vào Viện Hàn lân Kỹ thuật Hoa Kỳ - là một trong những phụ nữ Việt đầu tiên làm việc tại đây. Trong sự nghiệp khoa học, bà nhận được nhiều giải thưởng danh giá như: Giải thưởng Nhà nghiên cứu trẻ của Văn phòng nghiên cứu Hải quân (2005), giải thưởng quỹ Khoa học quốc gia Career (2006), giải thưởng Harold Plous (2007).

Năm 2008, chị nhận giải thưởng học giả – giáo viên Camille Dreyfus, sau đó lần lượt là các giải nghiên cứu viên Alfred Sloan năm (2009), nghiên cứu viên đổi mới và năng lực cạnh tranh Hoa kỳ của Quỹ khoa học quốc gia (2010), giải thưởng Nghiên cứu cao cấp Alexander Von Humboldt (2015), nghiên cứu viên của hiệp hội hóa học hoàng gia (2016). Đặc biệt, chị được bình chọn là trí tuệ khoa học mang tầm ảnh hưởng nhất thế giới 4 năm liên tiếp 2015, 2016, 2017 và 2018.

2. Nhà khoa học trẻ được UNESCO vinh danh

Phó giáo sư Hồ Thị Thanh Vân (44 tuổi) cùng với 14 nhà khoa học nữ trẻ xuất sắc đại diện cho 5 châu lục được nhận giải thưởng Nhà khoa học trẻ tài năng thế giới năm 2022. Giải thưởng danh giá này nằm trong khuôn khổ chương trình Vì sự phát triển của phụ nữ trong khoa học, do Quỹ L’Oréal và UNESCO khởi xướng, vinh danh các nhà khoa học nữ trong các lĩnh vực Khoa học sự sống, môi trường, vật lý, toán học và khoa học máy tính.

Phó giáo sư Hồ Thị Thanh Vân.

Phó giáo sư Vân có những đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực pin nhiên liệu. Công trình của chị đã thay thế bạch kim trong pin nhiên liệu, giúp giảm giá thành mà pin có độ bền cao hơn. Nghiên cứu được đánh giá là giúp tối ưu hóa hoạt động của pin nhiên liệu để cải thiện hiệu suất và cho phép sản xuất năng lượng hydro bền vững, tránh việc đốt nhiên liệu hóa thạch và giảm lượng khí thải carbon.

Chị công bố 90 bài báo trên các tạp chí trong và ngoài nước, đạt nhiều giải thưởng khoa học công nghệ quốc gia và quốc tế uy tín. Năm 2019, phó giáo sư Vân được nhận giải Nhà khoa học nữ xuất sắc Việt Nam 2019. Năm 2020, chị lọt vào top 23/100 nhà khoa học tiêu biểu châu Á do tạp chí Asian Scientist bình chọn. Hiện chị đảm nhiệm vị trí giảng viên, Trưởng phòng khoa học công nghệ và Quan hệ đối ngoại, Đại học Tài nguyên và môi trường TP.HCM.

3. Nhà thiên văn học nổi tiếng

Sinh năm 1963 tại Sài Gòn, năm 1975, Lưu Lệ Hằng (Jane X. Luu) theo gia đình sang Mỹ định cư. Chị học tại nhiều trường nổi tiếng về vật lý như Đại học Stanford năm 1984; thạc sĩ ở Viện Berkeley thuộc Đại học California và năm 1990 nhận bằng tiến sĩ vật lý thiên thể ở Viện Công nghệ Massachussetts MIT.

Năm 1992, chị cùng thầy hướng dẫn khám phá ra vật thể đầu tiên trong vành đai Kuiper. Nhờ đó chị trở thành người phụ nữ đầu tiên trên thế giới được trao giải thưởng Kavli - một giải thưởng quốc tế của Na Uy dành cho các nhà khoa học có cống hiến xuất sắc trong các ngành Vật lý thiên văn, Công nghệ nano và Khoa học thần kinh.

Nhà thiên văn học Lưu Lệ Hằng.

Cũng trong 2012, tại Hong Kong, Quỹ Shaw xướng danh người đạt giải Shaw Thiên văn học 2012 là giáo sư Lưu Lệ Hằng về những đóng góp của bà trong việc định danh "các vật thể ngoài Hải Vương tinh".

Để ghi nhận công lao của bà trong việc khám phá ra hơn 30 tiểu hành tinh, Hiệp hội thiên văn Mỹ đã đặt tên chị cho tiểu hành tinh 5430 Luu. Năm 2015, chị có chuyến về Việt Nam trong chương trình Gặp gỡ Việt Nam.

4. Nhà sáng chế chất nổ mới

Tháng 9/2007 tiến sĩ Huỳnh Mỹ Hằng giành giải thưởng MacArthur Fellowship 500.000 USD cho phát minh "chất nổ cơ bản xanh". Đây là một trong những giải thưởng cao quý nhất ở Mỹ, trao cho các gương mặt xuất sắc lĩnh vực kỹ thuật, khoa học xã hội, nhân văn, nghệ thuật...

Tiến sĩ Hằng sinh năm 1962 tại Việt Nam và sống tại Mỹ từ năm 1985. Năm 1986 chị theo học Đại học State University of New York, Genesseo (Suny Geneseo) và tốt nghiệp vào năm 1991 với hai bằng cử nhân toán và hóa. Tiếp đó chị học tiến sĩ Đại học Buffalo và bảo vệ xuất sắc luận án tiến sĩ hóa học năm 1998. Từ năm 2002, chị làm việc cho Phòng thí nghiệm quốc gia Los Alamos của Mỹ.

Trong quá trình làm việc, chị nhận thấy chất nổ đang được sản xuất vẫn dùng thủy ngân và các thành phần gây hậu quả xấu về môi trường và sức khỏe. Vì vậy chị đề ra mục tiêu thay thế chúng bằng đồng đỏ và sắt. Nhưng thí nghiệm của chị đã không thành công.

Tháng 5/2005, chị mới thành công trong chế tạo loại chất mới được gọi là "chất nổ cơ bản xanh" không thuỷ ngân và chì.

5. Nhà khoa học nữ Việt đầu tiên nhận giải Noam Chomsky

Phó giáo sư Trần Thị Lý (SN 1975, Quảng Trị) là nhà khoa học nữ Việt Nam đầu tiên được trao Giải thưởng Noam Chomsky 2020. Bà đang công tác tại khoa Nghệ thuật và Giáo dục, Đại học Deakin, Australia.

Chị có nhiều nghiên cứu liên quan đến Việt Nam, đặc biệt là các nội dung đổi mới giáo dục đại học Việt Nam nhìn từ phương diện quốc tế; mối tương quan giữa chương trình giáo dục đại học và thị trường lao động; khả năng làm việc của sinh viên mới tốt nghiệp; quốc tế hóa giáo dục đại học Việt Nam... Ngoài nghiên cứu và viết sách về giáo dục đại học Việt Nam, chị Lý còn viết sách về giáo dục quốc tế.

Phó giáo sư Trần Thị Lý.

Đến nay, bà sở hữu hơn 30 giải thưởng và học bổng nghiên cứu từ các hiệp hội quốc tế, quốc gia cho thành tích xuất sắc về nghiên cứu khoa học, giảng dạy và học tập. Năm 2019, phó giáo sư Lý được tạp chí Forbes Việt Nam công bố là một trong 50 phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam.

6. Nữ tiến sĩ Việt duy nhất trong top ảnh hưởng nhất thế giới

Cuối năm 2022, TS Lê Thái Hà được vinh danh trở thành người phụ nữ Việt duy nhất trong top 100.000 nhà khoa học có tầm ảnh hưởng nhất thế giới.

TS Hà hiện là Giám đốc điều hành của giải thưởng VinFuture, sau gần 10 năm là giám đốc nghiên cứu và giảng viên cao cấp ở trường đại học. Chị cũng là nhà khoa học nữ duy nhất của Việt Nam trong danh sách 100.000 nhà khoa học có tầm ảnh hưởng nhất được Nhà xuất bản Elsevier công bố hồi tháng 10.

Chị tốt nghiệp chuyên ngành Kinh tế, Đại học Công nghệ Nanyang (NTU), Singapore, trong gần 3,5 năm và hoàn thành chương trình nghiên cứu sinh tiến sĩ trong hai năm với điểm số cao nhất khóa 4.92/5 - điều chưa từng xảy ra ở NTU. Khi đó, Thái Hà 24 tuổi.

Tiến sĩ Lê Thái Hà.

TS Hà hiện có hơn 70 bài báo nghiên cứu khoa học công bố trên các tạp chí học thuật quốc tế uy tín, gồm nhiều tạp chí hàng đầu trong các lĩnh vực kinh tế năng lượng, môi trường và kinh tế ứng dụng. Tất cả các bài báo nghiên cứu khoa học của chị đều thuộc danh mục ISI/Scopus, trong đó khoảng 85% thuộc nhóm Scopus Q1 hoặc ABDC (Australian Business Deans Council), với chất lượng nghiên cứu xếp hạng A/A*.

7. Giáo sư Việt được Hiệp hội Hoá học Hàng gia Anh vinh danh

GS Nguyễn Thị Kim Thanh, Đại học College London (UCL) là một trong ba nhà khoa học giành giải thưởng Interdisciplinary Prize 2022, ghi nhận những đóng góp xuất sắc trong nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Chị có những đóng góp liên ngành trong nghiên cứu cơ bản về tổng hợp hóa học, vật liệu nano từ tính và plasmonic cho các ứng dụng y sinh. Những nghiên cứu này có thể mang lại lợi ích trực tiếp trong nâng cao tuổi thọ của bệnh nhân ung thư.

GS Kim Thanh tốt nghiệp chuyên ngành hóa học tại Đại học Quốc gia Hà Nội năm 1992. Bà được bổ nhiệm làm giáo sư tại Đại học College London (UCL) từ năm 2013 và dẫn đầu nhóm nghiên cứu liên ngành tiên tiến về thiết kế và tổng hợp vật liệu nano cho ứng dụng y sinh. Năm 2019, GS Thanh nhận huy chương Rosalind Franklin cho những thành tựu có tầm ảnh hưởng lớn về nghiên cứu ứng dụng vật liệu nano trong y sinh.

• Chứng bệnh kỳ lạ khiến da của thanh niên 27 tuổi bị chảy nhão
• Tôm gõ mõ con kẹp càng nhanh như đạn bắn
• Tiên tri về Ngày tận thế của sách Khải Huyền lấy cảm hứng từ những lời nguyền ngoại giáo?