Côn trùng là nhóm động vật đa dạng nhất trên Trái đất với khoảng 1 triệu loài đã được mô tả, chiếm hơn một nửa tổng số loài được biết đến. Số lượng các loài hiện còn tồn tại ước tính vào khoảng 6 - 10 triệu loài.Chúng ta có thể tìm thấy côn trùng ở khắp các môi trường sống và hầu khắp mọi nơi trên Trái đất, do đó mà trong thế giới của chúng không hề thiếu những điều kỳ lạ và thú vị.
Loài bướm đặc hữu của quần đảo Madagascar này được giới chuyên môn đánh giá là một trong những loài côn trùng ấn tượng và hấp dẫn nhất, đồng thời cũng là loài được giới sưu tầm trên thế giới săn lùng nhiều nhất. Bướm hoàng hôn Madagascar (Chrysiridia rhipheus) có sải cánh rộng khoảng chừng 6 - 9cm với màu sắc cực kỳ rực rỡ, gồm nhiều gam màu khác nhau như xanh da trời, xanh lá, vàng sáng, vàng cam, đỏ, tím, đen, trắng… Điều kỳ lạ là cánh của chúng không hề chứa sắc tố tạo màu. Những gam màu sặc sỡ kia chủ yếu được tạo ra nhờ hiệu ứng khúc xạ ánh sáng cùng với tác động của những vi cấu trúc đặc biệt trên đôi cánh. Chính vì vậy, màu cánh của bướm có thể thay đổi theo từng khoảng thời gian trong ngày, theo môi trường xung quanh và thậm chí là theo từng góc nhìn của chúng ta.
Giống kiến Bulldog (Mymecia Spp.) có khoảng 90 loài kiến đặc hữu sống ở lục địa Australia, bao gồm những loài kiến lớn nhất, độc nhất và hung hăng nhất thế giới. Những con kiến Bulldog đen có chiều dài thân lên tới 25 - 50mm. Chúng cực kỳ hung hăng, không e sợ bất kỳ loài nào khác, kể cả con người, đôi lúc chúng còn chủ động tấn công kẻ thù khi bị làm phiền hay đe dọa. Kiến Bulldog đen ở Australia có những cú đốt rất độc. Nọc độc của chúng có thể gây sốc phản vệ tức thời cho nạn nhân, tương tự như khi bị dị ứng nặng, nếu bị đốt nhiều mà không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.
Họ Ruồi trâu (Tabanidae) gồm khoảng 45.000 loài có mặt ở khắp các châu lục. Được mệnh danh là những loài ruồi lớn nhất nhưng đồng thời, chúng cũng là loài bay nhanh nhất trong số các loài côn trùng. Tốc độ bay của những con ruồi trâu (Tabanus sp) có thể lên đến 145km/giờ, đặc biệt chúng còn có khả năng đổi hướng đột ngột mà không hề giảm tốc. Ngoài ra, ruồi trâu còn dễ gây ấn tượng bởi chúng sở hữu một đôi mắt rất lớn với góc nhìn gần như đạt tới 360 độ.
Bọ cánh cứng Goliath (Goliathus giganteus) là một loài côn trùng thuộc họ Bọ hung (Scarabaeidae), có nguồn gốc từ những khu rừng nhiệt đới châu Phi. Tên của chúng được đặt theo tên của người khổng lồ Goliath trong Kinh Thánh. Điều này có lẽ xuất phát từ việc chúng được đánh giá là những con côn trùng lớn nhất thế giới, xét cả về kích thước và trọng lượng. Những con bọ cánh cứng Goliath có chiều dài cơ thể khoảng từ 50 - 110mm, với trọng lượng lên tới 85 - 100g. Bao bọc toàn thân chúng là một bộ giáp cứng chắc, kết hợp giữa nâu sẫm hoặc đen với những hoa văn màu trắng. Con đực có một chiếc sừng lớn trên đầu dùng làm vũ khí khi chiến đấu, trong khi đó, con cái lại có một bộ phận hình chữ V để hỗ trợ cho việc đào hang khi đẻ trứng.
Dĩn (Culicoides spp.) thuộc lớp côn trùng hai cánh hút máu, thường hay xuất hiện ở những nơi gần nguồn nước tại khu vực Bắc Mỹ. Tuy có kích thước nhỏ bé (chỉ khoảng 1 - 4mm), song đây lại là loài cực kỳ khó chịu đối với con người bởi một khi bị chúng tấn công, những chỗ bị chích đốt sẽ có cảm giác đau đớn, mẩn đỏ, ngứa và rất lâu lành. Ngoài ra, dĩn hút máu còn có thể lây nhiễm một số loại dịch bệnh cho vật chủ. Chúng dễ dàng xâm nhập qua những khẩu độ hẹp nhờ cơ thể nhỏ bé và khả năng bay lượn linh hoạt. Cũng còn may là dĩn đực không hút máu giống như loài muỗi, chỉ có những con dĩn cái trưởng thành mới hay đốt người và động vật để lấy protein về nuôi dưỡng ấu trùng.
Loài bọ que “khổng lồ” (Megaphasma dentricus) tìm thấy ở Bắc Mỹ được ghi nhận là loài côn trùng dài nhất thế giới. Những con bọ que trưởng thành có chiều dài thân đạt trên mức 160mm, nếu đo cả chân có thể đạt gần 300mm, trường hợp kỷ lục còn lên tới 500mm. Bên cạnh kỷ lục về chiều dài, loài này còn nổi tiếng với khả năng ngụy trang tốt. Cơ thể khẳng khiu với màu sắc chủ đạo là xám hay nâu nhạt khiến chúng trông chẳng khác gì một cành cây khô khi đứng yên.
Tiếng kêu của những con ve sầu châu Phi (Brevisana brevis) có thể được nghe thấy từ cách xa 1,6km. Ở khoảng cách gần, âm thanh mà chúng phát ra thường đạt tới 120Db, có thể lấy ví dụ tiếng nhạc tại các vũ trường ẫm ĩ nhất cũng chỉ đạt chừng 100Db để thấy rằng ve sầu châu Phi là loài côn trùng kêu to đến mức nào.
Rệp gai (Umbonia crassicornis) là một thành viên thuộc họ Ve sầu nhảy (Membracidae). Họ này gồm khoảng 3.200 loài xuất hiện ở khắp nơi trên thế giới, tuy nhiên, những loài kỳ lạ nhất hay được tìm thấy tại khu vực Trung và Nam Mỹ. Kích cỡ và màu sắc của rệp gai rất khác nhau, nhưng thông thường, cỡ của một con rệp trưởng thành rơi vào quãng 12mm, sắc màu chủ đạo trên cơ thể chúng là xanh lá cây. Phần giáp cổ và ngực phát triển thành những chiếc gai với nhiều hình thù đặc biệt khiến chúng trở nên kỳ quái, song xét cho cùng, đây lại là một phương pháp ngụy trang hữu hiệu.
Nằm trong họ Mối (Termitidae), những con mối chúa xuất hiện từ cách đây hơn 200 triệu năm được biết có thể sống tới 50 năm tuổi. Mối chúa là con cái duy nhất trong đàn mối có khả năng sinh sản, mỗi ngày, nó có thể sinh ra chừng 5.000 - 7.000 quả trứng. Trọng lượng của mối chúa dễ thường lớn gấp 300 lần so với mối thợ hay mối lính. Ngày nay, loài côn trùng ăn gỗ này vẫn đang sinh sôi mạnh mẽ ở hầu khắp các nơi trên Trái đất với mức độ gây hại cho nhà cửa và các công trình xây dựng thậm chí còn lớn hơn hỏa hoạn hay mưa bão.
Những thiệt hại về nhà cửa mà loài mối gây ra nếu đặt bên cạnh sự phá hoại của châu chấu sa mạc (Schistocerca gregaria) thì quả thực chẳng thấm vào đâu. Suốt nhiều thế kỷ nay, loài châu chấu sa mạc đã trở thành mối đe dọa thường xuyên và cực kỳ nghiêm trọng đối với nền nông nghiệp tại châu Phi, Trung Đông và châu Á. Chúng thường di chuyển thành từng đàn cực lớn từ vùng này sang vùng khác và gặm nhấm hầu như mọi loại cây trồng của con người từ rau, hoa, quả đến gạo, ngũ cốc… Trung bình mỗi bữa, những con côn trùng phàm ăn trên có thể chén một lượng thực vật tương đương trọng lượng cơ thể chúng.
Bọ cánh cứng ma Cyphochilus là côn trùng trắng nhất, trắng hơn cả răng và sữa. Có nguồn gốc ở Đông Nam Á, các nhà khoa học tin trải qua quá trình tiến hóa, màu trắng của bọ cánh cứng ma đã bắt chước các loài nấm trắng địa phương để ngụy trang.
Sợi lông trắng mọc trên cơ thể loài bọ này mỏng hơn 10 lần so với sợi tóc con người. Bây giờ, một nghiên cứu mới cho thấy các nhà nghiên cứu dựa vào cảm hứng màu trắng trên để sản xuất lớp phủ trắng ngoài cho giấy đạt chất lượng tốt hơn.
Đó là các loài kiến mật thuộc nhóm kiến Myrmecocystus thường làm tổ trong các hốc đất khô hạn ở phía tây Bắc Mỹ. Cơ thể chúng phình to lên thành một "thùng chứa chất lỏng" đầy đường glucose và fructose - đây là sản phẩm tích trữ sau khi chúng ăn dịch ngọt tiết ra từ những bông hoa sa mạc. Những dịch ngọt này đồng thời sẽ phục vụ - làm thức ăn - cho các thành viên khác trong tổ.
Kỷ lục côn trùng có đầu dài nhất thuộc về loài mọt ngũ cốc hươu cao cổ Trachelophorus giraffa ở quốc đảo Madagascar. Con đực sử dụng cái đầu dài đấu với đối thủ để thu hút bạn tình, còn con cái dùng nó cho mục đích khác - cắt và cuộn chiếc lá có hình dạng điếu thuốc - sau đó, nó chui vào trong đó đẻ trứng.
Loài côn trùng có tài ngụy trang khéo léo nhất thuộc về bướm Kallima inachus. Loài bướm này được tìm thấy tại miền bắc Ấn Độ, Trung Quốc và Nhật. Nó có khả năng bắt chước y hệt một chiếc lá khô.
Đây là một thành viên tí hon trong gia đình ong, và là loại côn trùng nhỏ nhất mà chúng ta biết được cho đến nay. Chúng sống chủ yếu ở Costa Rica. Con đực trưởng thành chỉ dài khoảng 0,14mm. Nó ăn trứng của các loài côn trùng khác.
Loài dế này có sải cánh dài tới gần 18cm, và nặng hơn chim sẻ 71g, và nặng gấp ba lần một con chuột. Dế weta đã được công nhận là loài côn trùng nặng nhất từng được tìm thấy.
Loài này sống ở hòn đảo Lord Howe, giữa Australia và New Zealand. Loài côn trùng này từng một lần bị nhầm là tuyệt chủng, nhưng sau đó lại xuất hiện. Tuy vậy, số lượng của nó cực kỳ ít, chỉ khoảng 24 con, tính đến thời điểm được phát hiện.