Một nghiên cứu mới cho thấy cách đây 9.400 năm, những người săn bắn hái lượm ở vùng đất ngày nay là Brazil đã tạo ra hàng chục thiết kế nghệ thuật trên đá tuyệt đẹp bên cạnh dấu chân hóa thạch của khủng long.
Những bức tranh khắc đá được phát hiện tại một địa điểm khảo cổ ở Brazil. (Ảnh: Leonardo Troiano)
Các nhà nghiên cứu đã mô tả các bức tranh khắc đá và dấu vết khủng long có niên đại từ kỷ Phấn trắng (145 triệu đến 66 triệu năm trước), trong một nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Scientific Reports. Họ cho rằng con người cổ đại đã cố tình đặt tác phẩm nghệ thuật trên đá bên cạnh các dấu chân của khủng long, vì nhiều bức tranh khắc đá chỉ cách các dấu hóa thạch từ 5 đến 10 cm.
Tác giả đầu tiên của nghiên cứu Leonardo Troiano, nhà khảo cổ học từ Viện Di sản Lịch sử và Nghệ thuật Quốc gia Brazil, cho biết: “Những cá nhân tạo ra các bức tranh khắc đá nhận thức sâu sắc về các dấu chân, có khả năng chọn vị trí chính xác”.
Địa điểm khảo cổ này có tên là Serrote do Letreiro (tiếng Bồ Đào Nha nghĩa là "Đồi biển chỉ dẫn"), cách trung tâm đô thị Sousa ở bang Paraíba phía đông bắc khoảng 11 km. Nó nằm gần Thung lũng Khủng long, một khu bảo tồn nổi tiếng với hàng trăm dấu chân khủng long hóa thạch.
Các nhà nghiên cứu đã biết về các dấu chân khủng long hóa thạch ở khu vực này từ đầu thế kỷ 20, nhưng nghệ thuật trên đá ở đó chỉ được đề cập ngắn gọn trong nhiều năm qua, nghiên cứu mới cho biết. Troiano cho biết, mặc dù đã có kiến thức về ít nhất một bản khắc cổ của người Kiriri, nhóm bản địa chính ở đông bắc Brazil, nhưng sự gần gũi giữa các bức tranh khắc đá và dấu vết khủng long chưa bao giờ được ghi lại.
Dấu chân khủng long từ nhiều loài khác nhau
Dấu chân khủng long.
Troiano và các đồng nghiệp đã thực hiện nghiên cứu với một nhóm học sinh cấp hai đã đến địa điểm này vào năm 2023. Ngoài việc tìm hiểu về cổ sinh vật học và khảo cổ học, các học sinh còn chụp ảnh nghiên cứu thực địa.
Địa điểm này có dấu chân khủng long của nhiều loài thú khác nhau, bao gồm khủng long chân thú, khủng long chân thằn lằn và khủng long chân chim.
Nhóm nghiên cứu lưu ý rằng, dấu vết của nhiều loại khủng long khác nhau, chẳng hạn như khủng long chân thú ăn thịt, khủng long chân sauropod cổ dài và khủng long chân chim hai chân, bao gồm cả khủng long iguanodontian.
Các tác giả nghiên cứu gợi ý rằng, sự giống nhau của dấu chân khủng long với dấu chân của loài đà điểu Rhea Americaana, loài chim lớn nhất còn sống ở Brazil, có thể đã giúp người cổ đại nhận biết và giải thích những di tích hóa thạch này dễ dàng hơn.
Các bức tranh khắc đá, phần lớn là các hình chạm khắc hình tròn chứa đầy đường nét và các nét hình học khác, được cho là do con người sống ở khu vực này tạo ra từ khoảng 9.400 đến 2.620 năm trước. Troiano nói: “Họ là những nhóm nhỏ gồm những người săn bắt và hái lượm sống trong xã hội và sử dụng những đồ vật làm từ đá”.
Các nhà nghiên cứu không tìm thấy bất kỳ tàn tích hữu cơ nào có thể giúp xác định niên đại bằng carbon phóng xạ, vì vậy họ đã so sánh tác phẩm nghệ thuật này với các địa điểm khảo cổ trong khu vực với tác phẩm nghệ thuật trên đá tương tự hoặc giống hệt nhau.
Chẳng hạn, các bức tranh khắc đá ở các địa điểm như Pedra do Alexandre, cách Serrote do Letreiro khoảng 200km về phía tây, có niên đại khoảng 9.400 năm trước, dựa trên các phân tích cacbon phóng xạ về các ngôi mộ của con người.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy con người cổ đại đã tạo ra những hình chạm khắc mới được mô tả bằng hai kỹ thuật: đục lỗ và cạo.
Troiano cho biết: “Việc đục lỗ liên quan đến việc sử dụng một loại búa đá để tạo ra các vết lõm trên bề mặt, trong khi cạo đòi hỏi phải chà một hòn đá lên bề mặt cho đến khi nó tạo thành hình khắc mong muốn. Trong một số trường hợp, cả hai kỹ thuật được kết hợp để nâng cao khả năng hiển thị và chiều sâu".