Trong thời buổi lạm phát ngày nay, nhiều mặt hàng tăng giá là điều ai cũng biết và cũng hiểu. Thế nhưng chẳng mấy ai để ý rằng các sản phẩm mà họ mua đã giảm về số lượng hay thậm chí là cả về chất lượng.
Trên thực tế, rất nhiều món đồ hiện nay từ thỏi chocolate cho đến gói bánh, hộp súp, xúc xích hay nước rửa bát đều bị thay đổi đôi chút về kích cỡ, nhất là trong mảng thực phẩm.
Ví dụ thanh kẹo chocolate của Cadbury Dairy Milk đã giảm từ 200gr xuống còn 180gr, hộp sữa chua Corner của hãng Muller giảm từ 130gr xuống còn 124gr, gói bánh chocolate Maryland của hãng Biscuit Company giảm từ 230gr xuống còn 200gr.
Hộp kem Tillamook giảm khối lượng từ 56oz xuống còn 48oz, trong khi gói Bim bim Doritos của Pepsi cũng giảm số lượng, còn hãng Domino’s Pizza cũng giảm bớt số cánh gà trong combo thực đơn mang về.
Hiện tượng giảm đơn vị sản phẩm này được các nhà kinh tế học gọi là "Thu hẹp do lạm phát" (Shrinkflation) khi các mặt hàng bị thu nhỏ về kích cỡ hoặc số lượng, hoặc thậm chí đôi khi thay đổi công thức, giảm chất lượng trong khi giá của mặt hàng trên vẫn như cũ hoặc tăng thêm.
Nguyên nhân chính là các hãng buộc phải cắt giảm đơn vị sản phẩm, bán ít hơn trên mỗi thành phẩm để giữ giá, qua đó tránh việc bị mất doanh số trong thời buổi lạm phát cũng như giữ được hình ảnh thương hiệu.
Nếu như việc nhiều chuỗi siêu thị tại Mỹ như Costco giữ nguyên giá gà quay trong 10 năm qua để đổi lấy tăng giá những mặt hàng khác bù vào thì nhiều thương hiệu lại không làm được như vậy.
Lan rộng
Thuật ngữ "Shrinkflation" xuất hiện lần đầu vào năm 1969 khi nhà báo Arthur Buchwald viết những bài bình luận châm biếm về lạm phát. Từ này bắt đầu được công nhận rộng rãi trong thập niên 1970 khi hàng loạt hãng sản xuất muốn bảo vệ lợi nhuận biên của mình trước đà tăng chi phí và giảm tốc tăng trưởng, thế là họ bắt đầu nghĩ ra những mánh khóe mới.
Ngày nay, câu chuyện cắt giảm đơn vị sản phẩm đã chẳng có gì mới, tuy nhiên do mức độ suy giảm ít nên chúng không gây ra sự chú ý của người tiêu dùng. Hãng tin Bloomberg cho biết tình hình này đang diễn ra ở mọi nơi trên thế giới, từ Australia cho đến Ấn Độ, từ Anh trải qua Mỹ.
Tại Anh, câu chuyện "Shrinkfaltion" đã xuất hiện từ sau khi người dân nước này bỏ phiếu rời Liên minh Châu Âu (EU), hay còn gọi là Brexit. Hãng Mondelez International đã giảm trọng lượng thanh chocolate Toblerone của mình, nhưng buộc phải khôi phục lại như cũ sau khi bị người tiêu dùng phản đối.
Các hãng sản xuất rất cẩn trọng trong việc giảm đơn vị sản phẩm.
Theo Bloomberg, để khiến người tiêu dùng khó nhận ra, các hãng sản xuất rất cẩn trọng trong việc giảm đơn vị sản phẩm. Họ có thể giữ nguyên kích cỡ nhưng chỉ giảm nhẹ về trọng lượng, qua đó khiến khách hàng không biết rằng mình đang mua cùng số tiền nhưng ít hàng hơn.
Đồng quan điểm, hãng bán hàng trực tuyến Britsuperstore dùng số liệu phân tích của "Money Saving Expert" cho biết người Anh đang phàn nàn khá nhiều về chocolate, tiếp đó là phô mai, sữa khi kích cỡ sản phẩm thay đổi, không đúng như trước nữa.
Vô vọng
Hãng tin Bloomberg cho biết với tình hình lạm phát như hiện nay, người tiêu dùng sẽ chẳng thể làm gì nhiều nếu vẫn muốn mua hàng với mức giá cũ. Họ sẽ buộc phải chấp nhận chất lượng sản phẩm sẽ không còn như trước, hoặc phải chịu bỏ tiền nhiều hơn.
Theo Bloomberg, việc cắt giảm đơn vị sản phẩm này thường diễn ra với những thương hiệu lớn nhằm giữ uy tín, do đó khách hàng có thể thử tìm đến những nhãn hàng ít nổi tiếng hơn. Ít nhất thì những thương hiệu nhỏ sẽ tăng giá sản phẩm chứ không muốn mất thêm chi phí thay đổi kích cỡ đơn vị để giữ hình ảnh.
Về phía công ty, có rất nhiều lời giải thích được đưa ra cho hành động trên. Một số biện minh rằng khách hàng vẫn chấp nhận mua ít hơn nếu giá không đổi, trong khi số khác cho rằng họ đang bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng với những sản phẩm nhiều đường, hay bảo vệ môi trường...
Với hãng Mondelex, tập đoàn này cho biết đây là lần đầu tiên trong 10 năm qua phải giảm kích thước thanh kẹo chocolate Dairy Milk nhằm giữ được sự cạnh tranh, đảm bảo doanh số với đối thủ khi chi phí tăng do lạm phát.
Trong khi đó, khảo sát của Shopmate cho thấy 50% cửa hàng bán lẻ tại Anh nhận định rằng các thương hiệu tốt nhất là giảm bớt kích cỡ thay vì tăng giá sản phẩm bởi khách hàng hiện nay rất nhạy cảm về giá và điều này ảnh hưởng cực lớn đến doanh số.