Việt Nam đã nhập 41 loài động vật thuỷ sinh lạ trong vòng hơn 50 năm qua. Điều tra của Bộ Thuỷ sản cho thấy, có 7 loài cần phải được theo dõi nghiêm ngặt do tác hại của nó đối với cân bằng sinh thái ở Việt Nam.
Ốc bươu vàng được tận diệt bằng nhiều phương pháp nhưng vẫn sinh sôi và phá hoại mùa màng (Ảnh: Tư liệu VNN) |
41 loài động vật thuỷ sinh lạ đã được nhập vào Việt Nam với nhiều mục đích khác nhau. Trong số đó, có 32 loài được nhập để sản xuất thực phẩm, có 6 loài nhập về làm cảnh nhưng đã bị... thoát ra tự nhiên! Kỹ sư Lê Thiết Bình, Phó phòng Cục Khai thác và Bảo vệ Nguồn lợi Thuỷ sản (Bộ Thuỷ sản) đã cho biết như trên, dựa theo điều tra thực tế tại 6 vùng nông nghiệp, cùng với hồ sơ nhập nội giống thuỷ sản tại Bộ Thủy sản.
Điều tra cho thấy, Đồng bằng Bắc Bộ là nơi có mặt nhiều động vật thuỷ sinh lạ nhất, với 34 loài.
Các loài động vật thuỷ sinh lạ nhập nội vào Việt Nam đáng quan tâm nhất là tôm Chân trắng, ốc Bươu vàng, cá Mrigan, cá trắm cỏ, cá mè trắng Trung Quốc, cá rôhu, cá trê phi, cá chim trắng nước ngọt bụng đỏ, cá rô phi đen, cá rô phi vằn...
Theo ông Bình, đa số các động vật thuỷ sinh lạ đã thống kê được thuộc nhóm sống ở thuỷ vực nước ngọt. Có 3 loài thuộc nước biển là : áctêmia, tôm chân trắng và cá đù Mỹ. Hầu hết các động vật thuỷ sinh lạ là cá. Ngoài ra, có 4 loài thuộc động vật không xương sống, 1 loài lưỡng cư, 1 loài bò sát và 1 loài thú. Hiện nay, Nhà nước đã cấm nuôi 3 loài vì tác hại của chúng đối với môi trường là chuột hải ly, ốc bươu vàng, cá hổ.
Các loài động vật thuỷ sinh lạ đã nhập nhưng do nhiều nguyên nhân, chủ yếu là do không thích nghi được, nay đã không gặp hoặc rất ít gặp ở Việt Nam là cá tầm Trung Hoa, cá học, cá vược Mỹ miệng bé, cá nheo Âu, cá chình Âu.
Mới đưa vào danh sách đen 7 loài, cấm 3 loài
TS. Lê Thiết Bình nhận định, kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, một số loài động vật thuỷ sinh lạ sau khi vào Việt Nam có giá trị kinh tế cao, điển hình là tôm chân trắng, cá rô phi, cá chép, cá tỳ bà, cá chim trắng bụng đỏ nước ngọt và rùa tai đỏ.
Tuy nhiên, đánh giá sơ bộ 13 loài nhập nội để nuôi còn lại về các tác động (phá hoại nơi cư trú, phá huỷ chuỗi thức ăn, cạnh tranh nơi cư trú, suy thoái di truyền do tạp giao và mang theo ký sinh trùng, mầm bệnh mới) có 5 loài tốt, 2 loài xấu và số còn lại chưa xác định được là tốt hay xấu, gồm cá ăn bọ gậy, cá Cátla, cá đù Mỹ, cá Mrigan, cá rô hu, ếch bò.
Ông Bình nói rằng, việc nhập nội các loài động vật thuỷ sinh lạ thời gian qua đã có biểu hiện gây ra một số ảnh hưởng bất lợi đối với đa dạng sinh học trong các thuỷ vực.
Cá hổ, một trong những loài sinh vật lạ được nhập vào Việt Nam để làm cảnh trước đây. (Ảnh minh hoạ: theamericanoutdoorsman) |
Một số loài bản địa trở nên khan hiếm do khả năng cạnh tranh thức ăn và nơi ở kém hơn các loài nhập nội như cá mè trắng Việt Nam, cá trôi Việt, cá chép Việt. Một số loài bản địa, chẳng hạn cá trê đã có biểu hiện bị lai tạp.
Để có biện pháp quản lý các loài động vật thuỷ sinh lạ nhập nội, nên đánh giá và sắp xếp chúng vào các danh mục Trắng, Xám, Ðen (trong đó, Trắng có nghĩa là động vật thuỷ sinh lạ đà đưa ra nuôi ở diện rộng, thời gian tương đối dài nhưng hầu như không có ảnh hưởng gì; Xám là loài động vật thuỷ sinh lạ chưa rõ nguy cơ hoặc còn có ý kiến khác nhau; Ðen là các loài động vật thuỷ sinh lạ cần có các biện pháp phòng ngừa chặt chẽ để huỷ bỏ, tiêu diệt, đồng thời áp dụng biện pháp phòng ngừa là cấm nhập).
Theo cách phân chia này, Việt Nam có 9 loài động vật thuỷ sinh lạ loại Trắng, 25 loại Xám và 7 loại Đen. Như vậy, có 7 loài động vật thuỷ sinh lạ cần kiểm soát gắt gao là ốc bươu vàng, cá tỳ bà, cá nheo Âu, cá hổ, rùa tai đỏ, cá sấu Cu ba, chuột hải ly.
Đến nay, nước ta đã cấm nuôi 3 loài là chuột hải ly, ốc bươu vàng, cá hổ (Pygocentrus nattereri).
Mối nguy từ sinh vật lạ xâm lấn Sự xâm nhập các sinh vật lạ vào Việt Nam Nhiều quốc gia trên thế giới đã chi phí nhiều triệu đô la Mỹ cho việc ngăn chặn và tiêu diệt những loài lạ xâm nhập vào lãnh thổ của họ gây nguy cơ dịch bệnh, phá hoại nền sản xuất nông nghiệp, phá vỡ cơ cấu sử dụng đất canh tác...
Nạn dịch này không chỉ làm giảm sản lượng lúa của các địa phương mà hàng năm Nhà nước đã phải chi hàng trăm triệu đồng để tiêu diệt loài ốc này, nhưng chưa đem lại kết quả mong muốn. Năm 1996, đã phát hiện tư thương nhập một loại côn trùng để làm thức ăn cho chim cảnh, đó là loài Tenebrio monitor, loài côn trùng này thuộc nhóm đa thực có khả năng gây hại cho nhiều loại sản phẩm nông nghiệp nên đã bị cấm kịp thời. (Theo tài liệu của Cục Bảo vệ Môi trường) |