Vụ nổ tại nhà máy điện hạt nhân Nhật nghiêm trọng tới mức nào?

Giới chức an toàn hạt nhân Nhật đánh giá hư hại tại nhà máy điện hạt nhân ở Fukushima sau trận động đất 9,0 richter ở cấp độ 4 trên 7 cấp độ, không nghiêm trọng bằng vụ tai nạn hạt nhân ở Đảo Ba Dặm tại Mỹ năm 1979, được xếp cấp độ 5.

Nhà máy điện hạt nhân Số 1 Fukushima khi xảy ra vụ nổ kinh hoàng

Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho biết, họ dùng thang cấp độ trên để giao tiếp với công chúng theo một cách nhất quán về mức độ an toàn của các sự kiện hạt nhân và X-quang.

Thang cấp độ của IAEA, hay INES, có từ cấp độ 1 đến 7, với cấp độ 7 là nghiêm trọng nhất, được xem là “vụ tai nạn lớn” trong khi cấp độ 1 là “không bình thường”. Cấp độ sau nghiêm trọng hơn cấp độ trước 10 lần.

Vụ nổ hạt nhân Chernobyl ở Ukraine năm 1986, vụ tai nạn điện hạt nhân tồi tệ nhất trong lịch sử, được xếp ở cấp độ 7. Đó là vụ duy nhất được xếp là một vụ tai nạn lớn trong lịch sử điện hạt nhân. Nhà máy phát nổ do năng lượng tăng vọt không thể kiểm soát được đã làm hư hại lõi của lò phản ứng, làm phát những đám mây phóng xạ bao trùm châu Âu.

“Chernobyl ở Mỹ”

Chernobyl ở Mỹ

Trong vụ tai nạn hạt nhân ở Đảo Ba Dặm (Three Mile Island) ở Pennsylvania, vụ tai nạn hạt nhân được mệnh danh là “Chernobyl ở Mỹ”, chỉ một phần lõi của lò phản ứng bị tan chảy. Cụ thể hơn kim loại bao quanh những viên nhiên liệu urani gốm, chứa hầu hết phóng xạ và cung cấp năng lượng cho lò phản ứng, mới bắt đầu tan chảy.

Các lò phản ứng được vận hành ở nhiệt độ từ 288 đến 316 độ C (550 đến 600 độ F). Kim loại bên trên các thanh nhiên liệu sẽ không nóng chảy khi nhiệt độ chưa vượt quá 1.000 độ F. Những viên urani gốm tự chúng cũng không tan chảy khi nhiệt độ chưa vượt khoảng 2000 độ F.

Khoảng một nửa lõi của lò phản ứng ở Đảo Ba Dặm bị tan chảy trước khi giới chức trách phục hồi lại được đủ nước làm lạnh để ngăn chặn quá trình tan chảy. Những phần khác không chịu thiệt hại gì và vẫn hoạt động cho đến ngày nay.

Trước đó, nhà máy xả một lượng phóng xạ để giảm áp suất, song các chuyên gia cho rằng phóng xạ không vượt quá mức cho phép.

Tuy nhiên, giới chức trách bang vẫn yêu cầu sơ tán phụ nữ có thai và trẻ nhỏ chưa đến tuổi đi học trong vòng bán kính 5 dặm (8km). Trong vòng vài ngày, 140.000 người đã rời bỏ khu vực.

Theo Ủy ban giám sát hạt nhân Mỹ, tai nạn ở Đảo Ba Dặm là do lỗi của con người cộng với lỗi thiết kế và hỏng hóc thiết bị.

Sau vụ việc Ủy ban này đã thắt chặt các tiêu chuẩn an toàn đối với các lò phản ứng hạt nhân của Mỹ, ngưng xây dựng nhiều lò đang trong quá trình xây dựng. Ngành điện hạt nhân tại Mỹ đã không xây thêm lò phản ứng mới trong khoảng 30 năm và mới chỉ vài năm vừa qua các công ty điện mới xin phép xây dựng thêm.

Mặc dù là vụ tai nạn hạt nhân tồi tệ nhất lịch sử Mỹ, song không ai bị thương trong vụ việc.

Điều gì đã xảy ra ở nhà máy Fukushima?

Vụ nổ ở nhà máy điện hạt nhân 40 tuổi Số 1 Fukushima xảy ra khi nhà điều hành, Công ty điện Tokyo (Tepco), đang nỗ lực giảm áp suất do hơi phóng xạ phát ra trong lõi lò phản ứng, sau khi nguồn điện để giữ cho nước lưu thông làm mát lò phản ứng bị mất hoàn toàn. Các thanh nhiên liệu ở ít nhất một lò phản ứng bị hư hại và bị tan chảy một phần, trong khi mức độ phóng xạ đã vượt mức cho phép.

Nhà máy đã tự động ngừng hoạt động sau trận động đất có cường độ 9,0 richter vào hôm thứ sáu.

Ngay sau đó, đã xảy ra vụ nổ khiến mái của một nhà chứa lò phản ứng bị sập. Tuy nhiên chính phủ cho biết thùng chứa lò phản ứng bên trong không bị phát nổ.

Song chính phủ Nhật lập tức đã yêu cầu sơ tán hàng chục ngàn người sống trong bán kính 20km từ nhà máy.

Hiện giới chức trách tại nhà máy đang bơm nước biển vào ít nhất 2 lò phản ứng để ngăn chặn khả năng lõi hạt nhân ở các lò này bị tan chảy.

Nguyên nhân và vị trí chính xác của vụ nổ hôm thứ bảy vừa qua hiện cần được tìm hiểm thêm, song “cho đến nay có vẻ như lõi của lò phản ứng không bị ảnh hưởng. Đây vẫn là tin tốt lành”, giáo sư vật lý hạt nhân Paddy Regan ở Đại học Surrey.

Hiệp hội hạt nhân thế giới, có trụ sở ở London, cho rằng vụ nổ có vẻ là do nổ khí hydro và có thể sẽ không gây hậu quả nghiêm trọng.

“Rõ ràng đây là một vụ nổ khí hydro”, giám đốc thông tin Ian Hore-Lacy của Hiệp hội cho hay. “Nếu hydro phát nổ, sau đó nó sẽ hết và không gây đe dọa thêm nào nữa”.