Trong một số sự cố của một nhà máy điện hạt nhân, những chất phóng xạ như iôt (iodine 131 và iôt 129) và xêzi (Cesium 137), nếu không được kềm chế trong thùng lò hoặc nhà lò sẽ bị phát tán ra môi trường.
Kiểm tra mức độ phóng xạ ở người dân sau khi nhà máy điện hạt nhân Fukushima nổ
Đời sống của iôt 131 rất ngắn (8,02 ngày), còn iôt 129 (gần 16 triệu năm) khi phát tán ra môi trường sẽ vương vào rau cỏ, đất đai, súc vật... Xêzi 137 với đời sống 30 năm, cũng là một trong những ô nhiễm phóng xạ phát ra môi trường trong một số sự cố của nhà máy điện hạt nhân. Sự phát tán của xêzi trong môi trường không rộng, xa như iôt, chỉ tự bay lơ lửng một vài phân (cm) ở mặt đất và bám vào các cây cỏ, nấm hoa nhưng xêzi có thể dây vào dây chuyền thức ăn của loài người và động vật. Nếu hấp thụ chất này, chúng sẽ tập trung vào các bắp thịt và sau 100 ngày sẽ bị thải khỏi cơ thể.
Theo thông tin cập nhật qua các báo cáo của các cơ quan an toàn hạt nhân Nhật Bản, mức phóng xạ phát tán ra môi trường khoảng 1.020 microSievert/giờ, vượt mức thông thường rất cao (trong điều kiện bình thường, mức phóng xạ là là 0,05-0,1 microSievert/giờ). Bán kính của sự phát tán của các chất phóng xạ xa nêu trên trong quá trình xảy ra sự cố sẽ liên quan đến những chi tiết khí tượng (chiều hướng, chiều cao, tốc độ của gió) trong thời điểm xảy ra sự cố. Có thể phát tán trong bán kính từ 3km đến cả 100 hoặc trên 1.000 km tuỳ theo các đặc điểm khí tượng như đã nêu.
Theo các dự đoán qua tính toán của cơ quan an toàn hạt nhân Pháp thì hướng phát tán phóng xạ của những lò phản ứng hạt nhân 1, 2 và 3 của nhà máy Fukushima 1 sẽ bay về phía Thái Bình Dương, chứ không thể phát tán về lãnh thổ Việt Nam. Tuy nhiên, khi chúng đã đến lãnh thổ Việt Nam, thì các cơ quan chức năng, như cục An toàn bức xạ hạt nhân, các bộ ban ngành hữu quan… sẽ tổ chức và phối hợp các phương pháp để đảm bảo sức khoẻ và an toàn của nhân dân, tuỳ theo mức độ phóng xạ, như: phát cho dân thuốc iôt chống phóng xạ, khuyên người dân nên ở trong nhà hoặc di tản dân cư của vùng đã bị ô nhiễm phóng xạ ra vùng an toàn…
(Chuyên gia cấp cao về công nghệ hạt nhân Trần Đại Phúc)