Cảnh quan vùng thượng Svaneti

Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Cảnh quan vùng thượng Svaneti tại Gruzia là Di sản văn hóa thế giới năm 1996.

Svaneti còn có tên gọi khác là Suania, đây là một tỉnh có lịch sử khá phong phú tại phía bắc đất nước Gruzia. Svaneti là nơi ở của người Svans – một tộc người có sự phân nhóm địa lý ở Gruzia. Tỉnh Svaneti được bảo bọc bởi các đỉnh núi cao, các ngọn núi này có độ cao trung bình từ 3.000 đến 5.000 mét so với mặt nước biển. Tỉnh Svaneti cũng là khu vực cao nhất có con người sinh sống tại Gruzia. Trong số các ngọn núi bao quanh khu vực, ngọn núi cao nhất là núi Shkhara, ngọn núi này có độ cao 5.201 mét. Ngoài ra còn một đỉnh núi cũng có độ cao nổi bật như đỉnh Tetnuldi với độ cao 4.974 mét so với mực nước biển; đỉnh Shota Rustavel với độ cao 4.960 mét so với mực nước biển; đỉnh Ushba cao 4.710 mét so với mực nước biển; đỉnh Ailama cao 4.525 mét so với mực nước biển. Bên cạnh đó những đỉnh như đỉnh Lalveri, Latsga cũng là những đỉnh núi cao có thắng cảnh ngoạn mục.

Vùng thượng Svaneti được biết đến với khối lượng kiến trúc cùng cảnh quan đẹp như tranh vẽ, điều đặc biệt là tất cả những công trình kiến trúc đó đều nằm ở độ cao trung bình tới 4.000 mét.

Là một khu vực núi non hiểm trở, nơi cư trú của dân tộc tiểu số - người Svans chính vì thế văn hóa nơi này càng trở nên đặc sắc hơn bởi sự kết hợp giữa văn hóa, thiên nhiên với con người. Toàn bộ khu vực này nổi tiếng là một xứ sở của tháp, tuyết trắng, rượu vang và khiêu vũ...

Đặc điểm nổi bật nhất cùng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ ở đây chính là hơn 200 tháp. Những ngọn tháp này được xây dựng trong khoảng thời gian vào thế kỷ thứ 12. Mỗi ngọn tháp lại có 4 tầng. Không như những ngọn tháp canh thông thường khác được xây dựng với mục đích chính là canh phòng, đề phòng quan sự. Tháp canh tại vùng thượng Svaneti được xây dựng với hai chức năng vừa là nhà ở vừa là tháp canh. Kích thước của hơn 200 ngọn tháp ở đây không giống nhau mà có rất nhiều kích thước không có quy chuẩn nhất định. Kích thước ngọn tháp càng lớn nói lên vị thế của gia đình đó càng lớn và giàu có.

Ngoài hàng trăm ngọn tháp canh kiêm nhà ở độc đáo đó, vùng thượng Svaneti còn có hai lâu đài. Vị trí của hai lâu đài cũng khác nhau, một cái được xây dựng phía dưới làng cái còn lại được xây dựng tại vị trí cao hơn. Lâu đài được xây dựng dưới làng có một nhà thờ nhỏ gọi là Lashkdash, ngoài ra trong làng còn một nhà thờ khác có tên gọi là Matskhvar. Các nhà thờ vùng thượng Svanet nói chung rất nhỏ nhưng lại chứa đựng nhiều giá trị tâm linh, tôn giáo và nghệ thuật đặc sắc. Các nhà thờ dù nhỏ thế nào cũng sở hữu các bức tranh tường độc đáo, những bức tranh này có thể là tranh vẽ trên tường cũng có thể được khắc sâu vào tường.

Sự kết hợp hoàn hảo giữa cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và văn hóa đặc sắc của người dân tộc thiểu số gồm thói quen sinh hoạt, tín ngưỡng tôn giáo, tập tục...đã tạo nên một sức hấp dẫn kỳ lạ cho khu vực vùng thượng Svaneti.

Cảnh quan vùng thượng Svaneti được Unesco công nhận là Di sản văn hóa thế giới theo tiêu chí (iv) và tiêu chí (v).

Tiêu chí (iv): Cảnh quan vùng thượng Svaneti là một ví dụ nổi bật về cảnh quan núi có sự sinh sống, định cư của con người. Đây cũng là minh chứng cho sự tìm tòi của con người để có thể thích nghi trong môi trường sống khắc nghiệt.

Tiêu chí (v): Cảnh quan vùng thượng Svaneti với hơn 200 tháp canh cùng các lâu đài cổ là những công trình kiến trúc vô cùng độc đáo và ấn tượng. Là những điển hình cho sự sáng tạo kiến trúc thích ứng được với môi trường tự nhiên. Bên cạnh đó, sự kết hợp giữa cảnh sắc thiên nhiên, con người đã tạo nên một bản sắc văn hóa đặc biệt cho khu vực này.