Nhà thờ chính tòa Bagrati và Tu viện Gelati ở Kutaisi

Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Nhà thờ chính tòa Bagrati và Tu viện Gelati ở Kutaisi của Gruzia là Di sản văn hóa thế giới năm 1994.

Nhà thờ chính tòa Bagrati là một nhà thờ cổ, cùng với tu viện Gelati, hai công trình kiến trúc này nằm tại thành phố Kutaisi vùng Imereti, miền tây Gruzia.

Nhà thờ chính tòa Bagrati còn được gọi là Nhà thờ Dormition hoặc Nhà thờ Kutaisi. Nhà thờ là biểu tượng của thành phố Kutaisi. Công trình kiến trúc này được xây dựng trong thế kỷ thứ 11 dưới thời kỳ cai trị của vua Bagrat III (còn có tên gọi là vua Bagrati). Đây được coi là một kiệt tác trong lịch sử kiến trúc thời Trung cổ Georgia. Năm 1692 trong cuộc xâm lược của quân Ottoman, nhà thờ đã bị tàn phá nặng nề, các mái vòm sụp đổ, phần tường cũng hư hại nhiều.

Công trình kiến trúc Nhà thờ chính tòa Bagrati và tu viện Gelati được cọi là tuyệt tác kiến trúc trung cổ tại Gruzia

Mãi đến năm 1952, công trình kiến trúc tuyệt tác này mới được đầu tư để trùng tu, phục hồi. Các nghiên cứu về khảo cổ cũng như giá trị lịch sử, mỹ thuật của Nhà thờ chính tòa Bagrati cũng phải chờ đến thời kỳ đó mới bắt đầu được tiến hành.

Tu viện Gelati được xây dựng năm 1106, tuy nhiên điều này vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Một số nhà lịch sử học cho ra nhưng mốc khác về thời điểm xây dựng tu viện chỉ có một điều chắc chắn đó là tu viện được xây dựng dưới thời vua David II (1089-1125).

Trải qua nhiều biến cố lịch sử cùng với thời gian đã gần 1000 năm, Tu viện Gelati vẫn là một công trình trường tồn của đất nước Gruzia. Tu viện có một Viện Hàn lâm, tại đây có những nhà khoa học, thần học và triết học nổi tiếng hàng đầu ở Gruzia. Nhiều người trong số họ trước kia đã từng hoạt động trong các tu viện chính thống giáo ở nước ngoài hoặc ở hàn lâm viện Mangan tại Constantinople. Trong số các khoa học gia này, có các học giả nổi tiếng như Ioane Petritsi và Arsen Ikaltoeli.

Do là một công trình kiến trúc có giá trị lịch sử, thẩm mỹ cao lại có quy mô lớn của Viện Hàn lâm Gelati, người đương thời thường gọi tu viện này là "một Hellas (Hy Lạp cổ đại) mới" và "một Athos thứ hai".

Không chỉ có kiến trúc đẹp, Tu viện Gelati còn sở hữu rất nhiều tranh tường và các bản viết tay từ thế kỷ 12 tới thế kỷ 17. Những bức tranh tường và bản thảo viết tay tại đây cho đến nay vẫn được bảo quản tốt. Tu viện Gelati cũng là nơi chôn cất nhiều vua chúa, trong đó có vua David II (Davit Agmashenebeli, tiếng Gruzia).

Bởi sự nổi tiếng của công trình kiến trúc này mà nơi đây được đầu tư tu bổ thường xuyên, tuy nhiên chính việc tu bổ không theo nguyên gốc làm mất đi tính toàn vẹn của công trình lại lá lý do để di sản này bị đưa vào danh sách những di sản thế giới bị đe dọa.

Trong phiên họp của Ủy Ban Di sản Thế giới lần thứ 34 diễn ra tại Brazil năm 2010, Di sản văn hóa thế giới Nhà thờ chính tòa Bagrati và Tu viện Gelati của Gruzia đã được các thành viên ủy Ban thống nhất đưa vào danh mục Những danh mục có nguy cơ bị đe dọa.

Các thành viên Ủy Ban Di sản bày tỏ mối quan tâm đặc biệt về công tác bảo tồn, trung tu được thực hiện đang làm hỏng và phá vỡ tính toàn vẹn của di sản và yêu cầu các hành động này phải được chấm dứt ngay lập tức.

Sau 5 năm kể từ khi được đưa vào danh sách những di sản cần bảo vệ khẩn cấp, những di sản có nguy cơ bị đe dọa nếu như nước sở tại có di sản không có những biện pháp thích hợp nhằm bảo tồn, phát triển giá trị di sản có khả năng di sản sẽ bị tước bỏ danh hiệu. Như vậy sang năm 2016 sẽ là thời gian mà Gruzia phải báo cáo về thực trạng của Di sản văn hóa thế giới này.

Nhà thờ chính tòa Bagrati và Tu viện Gelati ở Kutaisi được Unesco công nhận là Di sản văn hóa thế giới theo tiêu chí (iv) : Là một công trình kiến trúc nổi bật mang nhiều giá trị lịch sử cũng như giá trị mỹ thuật. Là đại diện tiêu biểu cho phong cách kiến trúc thời Trung cổ Georgia.